ସରସ୍ବତୀ ପୁଜା

ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା: 

ଜ୍ଞାନ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଉତ୍ସବ ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବ, ଯାହା ମାଘ ମାସର ଶୁକ୍ଳ ପକ୍ଷର ପଞ୍ଚମୀ ତାରିଖରେ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପୂଜାକୁ ବସନ୍ତ ପଞ୍ଚମୀ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଏହି ଦିନ ଦେବୀ ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ଉପାସନା କରାଯାଏ, ଯିଏ ଜ୍ଞାନ, ସଂଗୀତ, କଳା ଏବଂ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତାର ଦେବୀ ଭାବେ ପୂଜିତା ।

ପୂଜାର ଉପାୟ ଏବଂ ପ୍ରସ୍ଥାନ ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା ଏକ ଏମିତି ଉତ୍ସବ, ଯେଉଁଠି ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ, ଶିକ୍ଷକ, ଏବଂ କଳାପ୍ରେମୀ ଲୋକମାନେ ଦେବୀଙ୍କ ପୂଜା କରି ତାଙ୍କର ଆଶୀର୍ବାଦ ନେଇଥାନ୍ତି । ଏହି ଦିନରେ ବିଦ୍ୟାଳୟ, ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ଘରେ ଦେବୀ ସରସ୍ବତୀଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଆରାଧନା କରାଯାଏ । 

ପୂଜା ପ୍ରକ୍ରିୟା: 

            1. ପ୍ରଭାତରୁ ନିଜକୁ ଶୁଦ୍ଧ କରି ପୀତ ବାସ୍ତ୍ର ପିନ୍ଧିବା ।            2. ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତିମା କିମ୍ବା ଛବିକୁ ତୁଳସୀ ମଞ୍ଜରୀ,                   ଚନ୍ଦନ ଏବଂ ଫୁଲରେ ଶୃଙ୍ଗାର କରିବା । 

            3. ଭୋଗ ଭାବେ ଖେଚେଡ଼ି, ମିଠା ଏବଂ ଫଳ                         ଅର୍ପଣ  କରିବା । 

            4. ଭକ୍ତିଭାବରେ ମନ୍ତ୍ର ପାଠ କରି ଦୀପ ଜଳାଇ                         ଆରତି କରିବା ।

ସରସ୍ବତୀ ପୂଜାର ଗୁରୁତ୍ୱ

 1. ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଜ୍ଞାନ: ଏହି ପୂଜା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ରଖେ । ଏହି ଦିନ ଶିକ୍ଷାର ଅରମ୍ଭ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ମନ୍ତ୍ର ମାନିତା ଅଛି । 

 2. କଳା ଓ ସଂସ୍କୃତି: ସରସ୍ବତୀ ଦେବୀ ସଂଗୀତ, କଳା ଏବଂ ସାହିତ୍ୟର ଆଦି ଦେବୀ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ଦିନ ସାଙ୍ଗୀତିକ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । 

 3. ନୂଆ ଶିଖିବାର ଅରମ୍ଭ: ଏହି ଦିନ ଛୋଟ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ "ଅକ୍ଷରାଭ୍ୟାସ" ଅର୍ଥାତ୍ ଶିକ୍ଷାର ପ୍ରାରମ୍ଭ ଉପଯୁକ୍ତ ମନ୍ତ୍ର ମାନାଯାଏ । 

 ଉପସଂହାର ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା ଦେବୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ନେଇ ନୂଆ ଜ୍ଞାନ ଓ ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା ପ୍ରାପ୍ତିର ଅବସର ଦିଏ । ଏହି ଉତ୍ସବ ମାନବଜାତିର ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ଶିକ୍ଷାତ୍ମକ ଉନ୍ନତିର ପ୍ରତୀକ ଅଟେ ।

 "ସରସ୍ବତୀ ମହାଭାଗେ, ଵିଦ୍ୟେ କମଳଲୋଚନେ। 

ବିଦ୍ୟାଂ ଦେହି ମହାଦେଵୀ, ସର୍ଵକାମାର୍ଥ ସିଦ୍ଧୟେ॥" 

ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା: 

ଏକ ସଂସ୍କୃତିକ ଓ ଶିକ୍ଷାତ୍ମକ ଉତ୍ସବ ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା ହେଉଛି ଜ୍ଞାନ, ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା, ଏବଂ ସଂଗୀତର ଦେବୀ ମା ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ଉପାସନା କରିବାର ଏକ ପବିତ୍ର ଉପକ୍ରମ। ଏହି ପୂଜାକୁ ବସନ୍ତ ପଞ୍ଚମୀ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଏ, ଯାହା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍ସାହ ଓ ଉଲ୍ଲାସର ସହ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ। 

 ସରସ୍ବତୀ ଦେବୀ: 

ଜ୍ଞାନ ଓ ସଂଗୀତର ଦେବୀ ମା ସରସ୍ବତୀ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ମହେଶ୍ବରଙ୍କ ଦିବ୍ୟ ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଅଟନ୍ତି। ସେ ଜ୍ଞାନ, ସଂଗୀତ, କଳା ଏବଂ ସାହିତ୍ୟର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ। ତାଙ୍କର ଚତୁର୍ଭୁଜରେ ବୀଣା (ସଂଗୀତ ଓ କଳା), ପୁସ୍ତକ (ଜ୍ଞାନ), ଅକ୍ଷମାଳା (ଧ୍ୟାନ) ଏବଂ କମଳ (ପବିତ୍ରତା) ରହିଛି। ମା' ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ବହନ ହେଉଛି **ହନ୍ସ (ଶୁଦ୍ଧତା ଓ ବିବେକ) ଏବଂ ମୟୂର (ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ସଂଗୀତ) **। ସରସ୍ବତୀ ପୂଜାର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ 

 1. ଶିକ୍ଷା ଓ ଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଏହି ଦିନରେ ଛୋଟ ପିଲାଙ୍କୁ ଅକ୍ଷରାଭ୍ୟାସ କରାଯାଏ, ଯାହା ନୂଆ ଶିଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଏକ ପୂଣ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ମନାଯାଏ।

 2. ବସନ୍ତ ରୁତୁର ଆଗମନ ଏହି ପୂଜା ବସନ୍ତ ଋତୁ ଆଗମନର ସଙ୍କେତ ଦେଉଥାଏ। ବସନ୍ତ ମାନେ ଫୁଲ, ଅନ୍ନ, ସଂସ୍କୃତି ଓ ନୂଆ ଆରମ୍ଭର ଚିହ୍ନ।

 3. କଳା, ସଂଗୀତ ଓ ଅଦ୍ୟାତ୍ମିକତା ମା' ସରସ୍ବତୀ ସଂଗୀତ ଏବଂ କଳା ର ଅଧିଷ୍ଠାତ୍ରୀ ଦେବୀ। ତେଣୁ ଏହି ଦିନ ସଂଗୀତ, ନୃତ୍ୟ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ଏହିପରି ଦିନ ହୁଏ ଯେଉଁଠି ଶିଖିବା, ରଚନା କରିବା ଏବଂ ନୂଆ ଉଦ୍ୟମ ନେବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଏ। 

 ପୂଜା ପ୍ରକ୍ରିୟା ସକାଳୁ ଗୋଟିଏ ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନରେ ମା' ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ପ୍ରତିମା କିମ୍ବା ଛବି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଏ। ତାଙ୍କୁ ଧଳା ବାସ୍ତ୍ର ଏବଂ ଧଳା ଫୁଲ ରେ ଶୃଙ୍ଗାର କରାଯାଏ। ପ୍ରାର୍ଥନା କରି ଖେଚେଡ଼ି, ମିଠା, ଫଳ, ମଠା ଏବଂ ନୂଆ ଧାନ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ। ପୂଜା ବେଳେ ଏକ ଦୀପ ଜଳାଇ ମଂଗଳାରତି କରାଯାଏ। ସରସ୍ବତୀ ବନ୍ଦନା ଏବଂ ମନ୍ତ୍ର ପାଠ କରାଯାଏ। ଅନ୍ତେ ପ୍ରସାଦ ବଣ୍ଟନ ହୋଇଥାଏ।

ପୂଜା ସମ୍ପର୍କିତ କିଛି ଉପନ୍ୟାସ ଏବଂ ଗଥା

 1. ଦେବୀ ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ଉତ୍ପତ୍ତି ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ଯେତେବେଳେ ମହାପ୍ରଭୁ ବ୍ରହ୍ମା ସୃଷ୍ଟି ନିର୍ମାଣ କଲେ, ସେ ସୃଷ୍ଟି ନିଷ୍ପ୍ରାଣ ଓ ଅବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଥିଲା। ତେଣୁ ସେ ତାଙ୍କର କମଳରୁ ଏକ ଶ୍ବେତ ମହିଳାଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ଦେଲେ, ଯିଏ ବୀଣା ହାତେ ରଖି ତାଙ୍କର ସଙ୍ଗୀତ ରେ ସଂସାରକୁ ଜୀବନ ଦେଲେ। ଏହି ମହିଳା ମା' ସରସ୍ବତୀ ହେଉଛନ୍ତି। 

 2. ଅକ୍ଷରାଭ୍ୟାସ ଓ ଶିକ୍ଷା ର ଅରମ୍ଭ ମହାଭାରତ ଅନୁସାରେ, ପ୍ରଥମ ଥର ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଧ୍ରୁବ, ପ୍ରହ୍ଲାଦ ଏବଂ ଅଭିମନ୍ୟୁ ମା' ସରସ୍ବତୀଙ୍କ କୃପାରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜ୍ଞାନୀ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ଦିନ ପିଲାଙ୍କ ପାଇଁ ନୂଆ ଶିଖିବାର ଏକ ଶୁଭ ଅବସର। ଉପସଂହାର

ସରସ୍ବତୀ ପୂଜା ହେଉଛି ଏକ ଅନନ୍ୟ ଉତ୍ସବ, ଯେଉଁଠି ଜ୍ଞାନ, ବୁଦ୍ଧିମତ୍ତା, କଳା ଏବଂ ସଂଗୀତ ର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଅଛି। ଏହି ପୂଜା ଆମ ଦେଶର ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ର ଗୌରବକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ। "ମା' ସରସ୍ବତୀଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଦ୍ଵାରା ସମସ୍ତେ ଜ୍ଞାନ ଓ ବୁଦ୍ଧି ଲାଭ କରନ୍ତୁ!"